ఇంటిికి దీపం ఇల్లాలు

హైదరాబాద్ మహానగరం, ఎప్పుడూ ఉండే రణగొణ ధ్వనుల హడావిడి, రోడ్లపై అటు ఇటు పరిగెత్తే వాహనాల గజిబిజి ఏమీ లేవు. నగరం ప్రశాంతంగా ఉంది. ప్రభుత్వమేమీ కర్ఫ్యూ విధించలేదు. కానీ అది సంక్రాంతి సమయం. నగర వాతావరణానికి విభిన్నంగా షణ్ముఖ రావు గారి ఇల్లు మాత్రం ప్రకాశవంతమైన రంగులతో, ప్రతిధ్వనించే నవ్వులతో  కుటుంబం, బంధువులు, స్నేహితుల కేరింతలతో నిండిపోయింది. ఆ ఇల్లు అతని ప్రియమైన భార్య శ్రీవల్లి యొక్క అపరిమితమైన ఆతిథ్యానికి నిలయం.

ప్రతి ఏడాది లాగానే ఈ ఏడు కూడా బంధువులంతా పండుగ వేడుకలు కలిసి చేసుకునేందుకు షణ్ముఖరావు ఇంట్లోనే కలుసుకున్నారు. శ్రీవల్లి ప్రకాశవంతమైన చిరునవ్వు , ప్రేమతో కూడిన హృదయం, అపరిమితమైన బంధుప్రీతి అందరినీ ఆకర్షిస్తుంది. ఆమె ప్రతి బంధువుల పుట్టినరోజును, ప్రతి స్నేహితుని వార్షికోత్సవాన్ని గుర్తుంచుకుని, వారిని ఆ ప్రత్యేకమైన రోజున తప్పకుండా పలకరిస్తుంది.  ప్రతి సందర్భాన్ని ప్రత్యేకంగా చేయడంలో ఆమెకు నేర్పు ఉంది. ఆమెకు వంట పట్ల ఉన్న ప్రేమ ఎన్నదగినది. ఆమె వంటగది ఎల్లప్పుడూ రుచికరమైన ఆంధ్రా వంటకాల సువాసనతో సజీవంగా ఉండేది. ఆమె వారి ఇంటిని ఆనంద నిలయంగా మార్చింది.

పండుగల సందర్భంగా బంధువుల్ని స్నేహితులని ఇంటికి ఆహ్వానించి అందరూ కలిసి ఒకే చోట పండుగ చేసుకోవడం, బంధాలు బాంధవ్యాలను పెనవేసుకోవడం ఎంత ముఖ్యమో అందరికీ తెలియపరుస్తూ ఉండేది శ్రీవల్లి. ఆమె గృహిణి. సంపాదన ఏమీ లేదు, కానీ ఆమె ఇదంతా చేసేందుకు భర్త షణ్ముఖరావు తోడ్పాటు ఎంతైనా ఉంది. అతనికి ఆమె మీద ఉన్న అంతులేని ప్రేమ ఒక కారణమైతే అతనిలో కూడా ఉన్న బంధుప్రీతి మరో కారణం. ఆ ప్రేమా వాత్సల్యాలను ఒక పరిధికి మించి బహిర్గతం చేయకపోవడం పురుష లక్షణం అని గట్టిగా నమ్మే వారిలో షణ్ముఖరావు ఒకరు.

వచ్చిన బంధువులందరికీ వారికి నచ్చిన వంటలు చేయించడం మాత్రమే కాక వాళ్లు తిరిగి వెళ్లేటప్పుడు కావలసిన పిండి వంటలు, నచ్చిన బట్టలు ఇచ్చి పంపించడం శ్రీవల్లికి సంతోషం కలిగించే విషయాల్లో ఒకటి.

షణ్ముఖ రావు, శ్రీవల్లి కలిసి ముప్పై ఐదు సంవత్సరాలు ఆనందంగా గడిపారు. వీరి ఇద్దరు పిల్లలు అరుణ్, ప్రియ విదేశాల్లో స్థిరపడ్డారు. వాళ్లు దూరంగా ఉన్నా,కుటుంబంలో బంధం దృఢంగానే ఉంది. అరుణ్ , ప్రియ అప్పుడప్పుడూ ఇండియా వచ్చి వెళుతూ ఉంటారు. ఈ దంపతులిద్దరూ కూడా పిల్లల్ని చూసేందుకు విదేశాలకు రెండు మూడు సార్లు వెళ్లి వచ్చారు.

దంపతులిద్దరూ ఎప్పుడూ కుటుంబానికి ప్రాధాన్యత ఇస్తూ ఉండేవారు. అరుణ్, ప్రియ తమ తల్లిదండ్రుల ప్రేమ వాత్సల్యాలను, బంధుప్రీతిని అర్థం చేసుకున్నారు. వాళ్లు కూడా తదనుగుణంగానే ప్రవర్తించేవారు. వల్లి తరచుగా తన చిన్ననాటి కథలను పిల్లలతో పంచుకునేది. దయ, దాతృత్వం యొక్క ప్రాముఖ్యతను తన పిల్లలకు బోధించేది. షణ్ముఖం తన ప్రశాంతమైన ప్రవర్తనతో, మార్గదర్శకత్వాన్ని, జ్ఞానాన్ని అందించేవాడు.

అయితే ఆనందంగా సాగిపోతున్న వారి జీవితంలో  వల్లి తీవ్ర అస్వస్థతకు గురికావడంతో విధి క్రూరమైన దెబ్బ కొట్టింది.  అత్యాధునిక చికిత్స అందించినప్పటికీ డాక్టర్లు ఆమెను బ్రతికించలేకపోయారు.  షణ్ముఖరావుకు  తీవ్ర దుఃఖాన్ని మిగిల్చి ఆమె వెళ్లిపోయింది.ఆమె లేకపోవడం  అతని జీవితంలో భరించలేని శూన్యాన్ని సృష్టించింది. ఒకప్పుడు నవ్వులతో నిండిన ఇల్లు ఇప్పుడు నిశ్శబ్దంతో ప్రతిధ్వనించింది.

ఒకప్పుడు ప్రకాశవంతంగా, సందడిగా ఉన్న అతని ఇల్లు ఇప్పుడు నిర్జనంగా, నిర్జీవంగా మారింది. అతను తన భార్య నవ్వు, ఆమె స్పర్శ, ఇంకా ఆమె సృష్టించిన చిన్న చిన్న మధుర క్షణాలను కూడా ప్రత్యేకంగా జ్ణప్తికి తెచ్చుకుని బాధపడేవాడు. వారు కలిసి జరుపుకునే ఉత్సాహభరితమైన పండుగలను అతను కోల్పోయాడు.అవి ఇప్పుడు క్యాలెండర్‌లో కేవలం తేదీలుగా మారిపోయాయి.  అంతవరకూ నగరంలో ఏ అవసరం వచ్చినా తమ ఇంటికే వచ్చే బంధువులు అంతా ఏమైపోయారో అతనికి అర్థం కాలేదు. ఈ రెండు సంవత్సరాలలో ఎవ్వరూ ఇటువైపు రాలేదు.

ఒంటరితనాన్ని తట్టుకోవడం అతనికి కష్టంగా అనిపించింది. సమయం గడిచేకొద్దీ, అతను కఠినమైన వాస్తవాన్ని గమనించాడు-ఒకప్పుడు వారి ఇంటికి తరచుగా వచ్చే బంధువులు, స్నేహితులు నెమ్మదిగా సందర్శించడం మానేశారు. సాధారణ ఫోన్ కాల్స్ తగ్గిపోయాయి, “వస్తామండీ” అని చెప్పిన వారి హామీలు నెరవేరలేదు.తనకై తాను వారికి ఫోన్ చేసినా, “రావాలని చాలా అనుకుంటున్నామండీ, కానీ ఏవో పనుల వల్ల రాలేకపోతున్నాం. మరోలా భావించకండి,” అంటూ ఫోన్ కట్ చేసేవారే ఎక్కువ.

ఎందుకిలా జరుగుతోందో అతనికి అర్థం కాలేదు. తన భార్యతో పాటు తను కూడా ఎప్పుడూ అవసరంలో ఉన్న బంధువులకి, స్నేహితులకి తగిన మద్దతు ఇచ్చేవాడు. కానీ అతనికి అవసరమైన సమయంలో వారు ఎవరూ లేకపోవడం మింగలేని చేదు మాత్ర. ఎందుకిలా జరుగుతోంది? దీనికి కారణం ఏమిటి? అని తనలో తనే ఎన్నోసార్లు విశ్లేషించుకునేందుకు ప్రయత్నించేవాడు.

ఒక నిశ్శబ్ద సాయంత్రం, షణ్ముఖరావు తన ఖాళీ గదిలో కూర్చున్నప్పుడు, తన జీవితం, మానవ సంబంధాల స్వభావాన్ని లోతుగా విశ్లేషించడం మొదలుపెట్టాడు. భార్య జ్ఞాపకాలు అతని మనస్సున నిండాయి. ఆమె లేకుండా ఆ సంబంధాలు మసకబారడం ప్రారంభించాయి. ఒక  స్త్రీ మాత్రమే ఇంటిని నిజంగా ఇల్లుగా మార్చగలదు అని అతనికి అర్థమైంది. ఇంటికి దీపం ఇల్లాలు.

తన పిల్లలు అరుణ్, ప్రియలతో వీడియో కాల్ సందర్భంగా మళ్లీ పెళ్లి అంశం తెరపైకి వచ్చింది.

“నాన్నా, మేము ఆలోచిస్తున్నాం,” అరుణ్ సంకోచంగా ప్రారంభించాడు. “మీరు ఎంత ఒంటరిగా ఉన్నారో మేము చూస్తున్నాం. మేము చాలా దూరంగా ఉండటం, ఉద్యోగాలతో బిజీగా ఉండడం వల్ల ఎక్కువ సమయం మీ కోసం కేటాయించలేకపోవడం మాకు చాలా కష్టంగా తోస్తోంది. ”

“అవును, నాన్నా,” ప్రియ గొణిగింది. “మేము అమ్మను మిస్ ఔతున్నాం, కానీ మీరు ఎప్పుడూ సంతోషంగా ఉండాలని మేము కోరుకుంటున్నాం. మీరు మళ్లీ పెళ్లి చేసుకోవడం మంచి ఆలోచన అని మేం భావిస్తున్నాం. మీ జీవితాన్ని పంచుకోగల ఎవరైనా,మన  ఇంటికి నిండుదనం తేగల ఎవరైనా…..”

షణ్ముఖరావు అవాక్కయ్యాడు. “మళ్లీ పెళ్లి చేసుకోవాలా? ఈ వయసులోనా? ఇప్పుడు నాకు అరవై సంవత్సరాలు. ఈ వయసులో అది సరైన పనా కాదా అని నాకు తెలియదు. మీ అమ్మే నాకు సర్వస్వం అన్నట్లు గడిపాను.”

“నాన్నా,” అరుణ్ మెల్లగా అన్నాడు, “అమ్మకు కూడా మీరు జీవితాంతం ఒంటరిగా గడపడం ఇష్టం ఉండదు. మీరు మళ్లీ ఆనందాన్ని పొందాలని ఆమె కోరుకుంటుంది. ఇది ఆమె స్థానాన్ని భర్తీ చేయడం గురించి కాదు, కానీ మీరు రాబోయే సంవత్సరాల్లో  ఒంటరితనం వల్ల కృంగిపోకుండా ఉండేందుకు.”

ప్రియ జత కలిపింది, “మీతో మాట్లాడటానికి, మీ భావాలను పంచుకోవడానికి మీతో ఎవరైనా ఉండాలని మేము కోరుకుంటున్నాం. మీరు దానికి అర్హులు. మీరు ఏ నిర్ణయం తీసుకున్నా మేం మీకు మద్దతు ఇస్తాం. దయచేసి ఒక్కసారి ఆలోచించండి.”

షణ్ముఖం భావోద్వేగాల సమ్మేళనాన్ని అనుభవించాడు-ఉపశమనం, కృతజ్ఞత, ఆశ. అతని పిల్లల అవగాహన, మద్దతు అతనికి గర్వంగా అనిపించింది. వారి బంధం, ప్రేమ, అవగాహన సంవత్సరాలుగా పెంపొందించుకున్నది.

“ఏమండీ, నాకు ఏదైనా జరిగితే మీరు తప్పకుండా మళ్ళీ వివాహం చేసుకొని ఆనందంగా ఉండాలి, నా కోసం బాధపడుతూ మీ జీవితం శూన్యం చేసుకోవద్దు,” అనారోగ్యంగా ఉన్న సమయంలో వల్లి తనతో అన్న మాటలు గుర్తొచ్చాయి.

అది వారి సూచనను పరిగణనలోకి తీసుకునే శక్తిని అతనికి ఇచ్చింది. చాలా ఆలోచించిన తర్వాత,  “తోడూ నీడ” అనే పేరుతో యాభై సంవత్సరాలు దాటి, భాగస్వామి మరణించిన లేదా విడాకులు తీసుకున్న వారికి పునర్వివాహం కోసం ఒక వేదికను నిర్వహిస్తున్న ఎన్జీవో ద్వారా లక్ష్మిని కలుసుకున్నాడు. ఆమె ఎంతో సౌమ్యురాలు. అతని బాధను అర్థం చేసుకుంది.

లక్ష్మి ఒక బాధాకరమైన సంఘటన వల్ల తన భర్త నుంచి విడాకులు తీసుకుంది. వారి సాంప్రదాయిక సమాజంలో విడాకులు అనేది కళంకంగా ఉన్నప్పటికీ, ఆమె తన తల ఎత్తుకుని గౌరవప్రదమైన జీవితాన్ని గడిపింది. ప్రశాంతమైన ఒక మధ్యాహ్నం వేళ, షణ్ముఖరావు,లక్ష్మి వారి ఆలోచనలు, భావాలను చర్చించడానికి స్థానిక పార్కులో కలుసుకున్నారు.

“లక్ష్మీ,” అతను ప్రారంభించాడు. అతని గొంతు అనిశ్చితితో నిండి ఉంది, “నేను మీతో నిజాయితీగా ఉండాలనుకుంటున్నాను. వల్లి నా ప్రాణం, ఆమెను కోల్పోవడం నేను ఎదుర్కొన్న కష్టతరమైన విషయం. ఈ వయసులో మళ్లీ పెళ్లి చేసుకుంటానని ఊహించలేదు.”

లక్ష్మి నవ్వింది, ఆమె కళ్ళు అవగాహన ఇంకా సానుభూతిని ప్రతిబింబించాయి. “అర్థమైంది షణ్ముఖరావు గారూ. నా వివాహం విడాకులతో ముగిసింది. అది నా జీవితంలో అత్యంత కష్టతరమైన సమయాలలో ఒకటి. ఈ మన ప్రయాణం కోల్పోయిన దాన్ని భర్తీ చేయడం గురించి కాదు, ముందుకు కొత్త మార్గాన్ని కనుగొనడం గురించి.”

ఆమె మాటలకి తేలిగ్గా నిట్టూర్చాడు షణ్ముఖరావు.“నేను మా ఇంటికి వల్లి తెచ్చిన సాహచర్యం, పంచుకున్న క్షణాల వెచ్చదనాన్ని కోల్పోతున్నాను. నా పిల్లలు, అరుణ్, ప్రియ, మళ్లీ పెళ్లి చేసుకోవడం నాకు సంతోషాన్ని వెతుక్కోవడానికి సహాయపడుతుందని అనుకుంటున్నారు. వారు నాకు మద్దతు ఇస్తున్నారు, కానీ ఇది మన ఇద్దరికీ సరైనదేనా అని నేను నిర్ధారించుకోవాలనుకుంటున్నాను.”

లక్ష్మి మెల్లిగా నవ్వింది. “షణ్ముఖరావు గారూ, జీవితం అంటే గతంలోని ఆనందాలను గుర్తు చేసుకుంటూ ముందుకు సాగడమే. మీ హృదయంలో వల్లి గారి స్థానాన్ని పొందాలని నేను ఆశించను. కానీ మనం కొత్త జ్ఞాపకాలను సృష్టించుకోవచ్చు, ఒకరికొకరం మద్దతు ఇచ్చుకుంటూ మన జీవితాల్లో కోల్పోయిన ఆనందాన్ని తిరిగి తీసుకురావచ్చు.”

షణ్ముఖరావు గుండెలో వెచ్చదనం వ్యాపించింది. “నువ్వు చాలా బాగా అర్థం చేసుకుంటావు లక్ష్మీ. మనం ఒకరి జీవితాల్లో ఒకరం ఆనందాన్ని, సాంగత్యాన్ని తీసుకురాగలమని నేను భావిస్తున్నాను. మన గతాన్ని గౌరవిస్తూ, మన భవిష్యత్తు కోసం ఆశతో కలిసి ఈ అడుగు వేద్దాం.”

లక్ష్మి అంగీకరించింది, వారిద్దరి వివాహం నిరాడంబరంగా రిజిస్టర్ ఆఫీస్ లో జరిగింది. నెమ్మదిగా, అతని ఇల్లు కోల్పోయిన తేజస్సును తిరిగి పొందడం ప్రారంభించింది. లక్ష్మి సన్నిధి రుచికరమైన ఆహారపు సువాసనను, హృదయపూర్వక సంభాషణల ధ్వనిని, పంచుకున్న క్షణాల ఆనందాన్ని తిరిగి తెచ్చింది. లక్ష్మి పక్కనే ఉండటంతో, అతనికి తన ఇల్లు మరోసారి ఆనంద నిలయంగా అనిపించింది. ఆమె అతని పాత స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యులను పరిచయం చేసుకుంది. సంబంధాలను పునరుద్ధరించింది. ఇరుగు పొరుగు వారిని స్వాగతించింది. కొత్త స్నేహితులను చేసుకుంది.ఇంటిని నవ్వు, ప్రేమతో నింపింది. వేడుకలు, ఆనందాలతో వారి ఇంట్లో పండుగలు మరోసారి ఉల్లాసంగా మారాయి.

మరలా తమ ఇంటికి వచ్చిన బంధువులలో కొందరు, “నీవు ఒంటరిగా ఉన్నప్పుడు మేము రావాలని భావించినా, వచ్చి నిన్ను ఇబ్బంది పెట్టవలసి వస్తుందేమో అని భావించి రాలేకపోయాం. మరోలా భావించవద్దు. మన మధ్య బంధాలు మమతాను రాగాలు ఎప్పుడూ సజీవంగానే ఉన్నాయి,” అంటూ అతడిని సమాధానపరిచే ప్రయత్నం చేశారు. ‘అది ఏమాత్రం నిజమో ఆ పైవాడికే తెలుసు,’ అనుకుని మనసులోనే నవ్వుకున్నాడు షణ్ముఖరావు.

ఏదేమైనా ఇప్పుడు లక్ష్మి రాకతో మళ్లీ తన ఇల్లు బందు బలగంతో చక్కటి కుటుంబ వాతావరణంతో సంతోషాలకి కేరాఫ్ అడ్రస్ గా మారడం అతనికి ఆనందాన్ని ఇచ్చింది. ఎవరి మనసులలో ఏమున్నప్పటికీ ఈ ఆనందం తనకన్నా, స్వర్గంలో ఉన్న తన భార్య వల్లికి ఎక్కువ తృప్తి ఇస్తుందేమో. కనుక గతం గతః. ఈనాడు ఈ సంక్రాంతి పండుగను బంధుమిత్ర సపరివార సమేతంగా ఎంజాయ్ చేయడమే ఇప్పుడు తన కర్తవ్యంగా భావించాడు షణ్ముఖరావు.